وبلاگ گروه آموزشی ریاضی شهرستان پاوه

 
عددنویسی رومی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
سیستم‌های شماره‌ای
اعداد هندی
هندی غربی هندی شرقی
هندوستان برهمی
اعداد خاور دور
چینی ژاپنی خِمِر
کره‌ای تایلندی  
اعداد بر پایه الفبا
ابجد ارمنی سیریلیک گِعِز
عبری یونانی سانسکریت  
سیستم‌های دیگر
آتیک اِتروسکی رومی
بابلی مصری مایایی
عناوین مربوط به سیستم‌های شمارشی    
سیستم‌های ترتیبی
بر پایه دهدهی،
دودویی:  ۲، ۴، ۸، ۱۶، ۳۲، ۶۴، ۱۲۸
غیره:  ۳، ۹، ۱۲، ۲۴، ۳۰، ۳۶، ۶۰،ادامه.   
+/-
در روم باستان برای نوشتن عددها از بعضی حروف الفبای لاتین با مقادیر زیر استفاده می‌کردند:
نماد
I
V
X
L
C
D
M
مقدار
۱
۵
۱۰
۵۰
۱۰۰
۵۰۰
۱۰۰۰
آنها با پیروی از قانون‌هایی، با ترکیب این نمادها، نمادهای دیگری برای نمایش دیگر اعداد پدید آورده بودند. بعضی از این قوانین بدین شرح بوده است:
·         هر نمادی که در سمت راست نماد دیگر قرار دارد، چنانچه مقدارش از آن نماد کمتر یا با آن مساوی باشد، ارزش آن نماد را زیاد می‌کند.
III = ۱+۱+۱ = ۳
XI = ۱۰+۱ = ۱۱
VII = ۵+۱+۱ = ۷
·         هر نمادی که در سمت چپ نماد دیگر قرار دارد، چنانچه مقدارش از آن کمتر باشد، ارزش آن نماد را کم می‌کند.
IV = ۵-۱ = ۴
IX = ۱۰-۱ = ۹
CD = ۵۰۰-۱۰۰ = ۴۰۰
·         هرگاه نمادی بین دو نماد بزرگ‌تر از خود قرار گرفته باشد، ابتدا با نماد سمت راستش ترکیب می‌شود، یعنی از ارزش آن می‌کاهد و بعد، طبق قانون اوّل، تفاضل بر ارزش نماد دیگر اضافه می‌شود.
XIV = (۵-۱)+۱۰ = ۱۴
MCM = (۱۰۰۰-۱۰۰)+۱۰۰۰ = ۱۹۰۰
·         برای اعداد بزرگ ( {\displaystyle \leq \,}۵٬۰۰۰ ) در بالای هر نماد خطّی افقی قرار می‌گیرد که ارزش آن را ۱٬۰۰۰ برابر می‌کند. مانند:(۵٬۰۰۰ ={\displaystyle {\overline {V}}})
·         برای اعداد خیلی بزرگ ( {\displaystyle \leq \,}۵٬۰۰۰٬۰۰۰ ) شکل فراگیری وجود ندارد امّا گاهی آنها را با دو خطّ افقی در بالای نماد یا با خطّی افقی در زیر نماد نمایش می‌دهند که ارزش آن نماد را ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ برابر می‌کند. مانند:(۵٬۰۰۰٬۰۰۰ ={\displaystyle {\underline {V}}})
در دستگاه عدد نویسی رومی رقم صفر وجود نداشته و برای ترکیب نمادها از دو عمل جمع و تفریق استفاده می‌شده. محاسبات ضرب و تقسیم که امروزه با استفاده ار نمادهای دهدهی به راحتی انجام می‌گیرد، ریاضی دانان رومی ساعت‌ها وقت صرف به دست آوردن حاصل آنها می‌کردند. این دستگاه بیشتر از همهٔ دستگاه‌ها در برابر دستگاه جهانی عدد نویسی دهدهی امروزی (دستگاه عربی-هندی که توسعه یافتۀ خوارزمی و الکندی است) مقاومت کرد و برای پایداری خود تا قرن شانزدهم میلادی کوشید.
محتویات
 [نهفتن] 
·         ۱کاربرد
·         ۲جدول اعداد
·         ۳منابع
·         ۴پیوندهای بیرونی
کاربرد[ویرایش]
 
اعداد حک شده بر سردر ورودی پنجاه و دوم (LII) کولوسئوم که هنوز نمایانند.
امروزه کاربرد اعداد رومی کم است:
·         گاهی برای نوشتن قرن یا تاریخ میلادی از آن استفاده می‌گردد. در عدد نویسی رومی سعی بر این بوده است که از یک نماد بیش از ۳ بار استفاده نشود
قرن بیستم: XX
سال 1776: MDCCLXXVI
سال 2015: MMXV
·         عددهای روی صفحهٔ بعضی از ساعتها نیز با نمادهای رومی نوشته شده است.
·         در شهرهایی مانند پاریس برای نمایش مناطق شهرداری و تابلوهای خیابان‌ها از این روش عددنویسی استفاده می‌شود.
·         در نام‌گذاری ترکیب‌های شیمیایی از اعداد رومی نیز استفاده می‌شود. مثل: آهن(III)نیترات برای Fe(NO3)3
جدول اعداد[ویرایش]
۱ - ۱۰
۱۱ - ۲۰
x ۱۰
x ۱۰۰
1
I
۱۱
XI
۱۰
X
۱۰۰
C
۲
II
۱۲
XII
۲۰
XX
۲۰۰
CC
۳
III
۱۳
XIII
۳۰
XXX
۳۰۰
CCC
۴
IV
۱۴
XIV
۴۰
XL
۴۰۰
CD
۵
V
۱۵
XV
۵۰
L
۵۰۰
D
۶
VI
۱۶
XVI
۶۰
LX
۶۰۰
DC
۷
VII
۱۷
XVII
۷۰
LXX
۷۰۰
DCC
۸
VIII
۱۸
XVIII
۸۰
LXXX
۸۰۰
DCCC
۹
IX
۱۹
XIX
۹۰
XC
۹۰۰
CM
۱۰
X
۲۰
XX
۱۰۰
C
۱۰۰۰
M      
منابع